. یارانه سبز و تحول در کشاورزی
نقد: در مورد اعطای یارانه سبز به شرط مکانیزاسیون بخش کشاورزی باید سوال
کرد که آیا مشکل مبنایی کشاورزی کشور مکانیزه نبودن آن است؟! مسئله اصلی آن
است که کشاورز ما به دلیل کوچک بودن جثه فعالیت اقتصادی خود که عمدتا از
کوچک بودن زمین ناشی می شود مزیت مقیاس نداشته و برای او مکانیزاسیون به
صرفه نیست لذا باید ابتدا در کشاورزی مسئله زمین را حل کرد. مبنایی ترین
مشکل که باقی مسائل مانند آب، صنایع تبدیلی، مکانیزاسیون و .... را حل
خواهد کرد مسئله زمین است.
2. گردش دور دوم یارانه ها ابتدا در تولید و سپس پرداخت به مردم
نقد: اینکه یارانه ها وارد تولید شود بحث درستی است اما سازوکار پیشنهادی
آن مشخص نیست. به فرض پرداخت یارانه ها به تولید، بازپرداخت آنها از صنایع
به دولت برای اعطای آن به مردم چگونه باید باشد؟ زیرا در هر صورت بخش دوم
یارانه ها نیز باید به مردم پرداخت شود و تامین منابع این امر واضح نیست.
3. کنترل و هدایت نقدینگی
نقد: این موضوع بدیهی بوده و به کرات مطرح شده اما سازوکاری برای این امر
پیشنهاد نشده و به کلی گویی اکتفا شده است. ضمنا پس از کنترل نقدینگی منبع
مالی اجرای سایر برنامه ها باید معلوم شود.
4. توسعه صادارت غیرنفتی و بازارچه های مرزی و مناطق نمونه
نقد: در حال حاضر بازاچه های مرزی و مناطق ویژه اقتصادی و تجاری به تعداد
زیاد وجود دارد اما هیچ یک کارکرد درست خود را ندارند و به جای محلی برای
تولید، صادرات و صادرات مجدد به محلی برای واردات تبدیل شده است. لذا مسئله
اصلی ایجاد مناطق جدید نیست بلکه اصلاح فرآیند کنونی این مناطق است. ایجاد
مناطق بیشتر جز دامن زدن به سوداگری و تغییرات فرهنگی و ... دستاوردی
نخواهد داشت.
5. ایجاد فدرالسیم اقتصادی
نقد: تمرکز زدایی و اعطای اختیارات بیشتر به مناطق امری مطلوب است اما
طبیعتا ایجاد فدرالیزم اقتصادی مبتنی بر بستری جغرافیایی و سیاسی است و
کشور ما نیز به شدت از جهت پراکندگی جغرافیایی و توزیع ناموزون منابع رنج
می برد. طبیعی پتانسیل رشد منطقه سیستان با خوزستان یکی نیست. لذا ایجاد
فدرالیزم اقتصادی در ابتدا با چالش عدم توزیع پتانسیل ها و امکان تغییرات
جمیعتی شدید و خالی شدن مناطق کم پتانسیل به نفع پر پرتانسیل مواجه است.
نکته دیگر اینکه در کتاب فدرالیزم اقتصادی بیان شده است که واحد های فدرال
در کشور بر مبنای اقتصاد ایجاد شده و تعداد آن می تواند به 40 واحد نیز
برسد! این تعداد واحد اقتصادی عملا تفاوتی با شرایط کنونی می کند؟!
از سوی دیگر چگونه ممکن است واحدهای فدرال که دارای اختیارات گسترده هستند را تنها بر مبنای پارامتر های اقتصادی تقسیم بندی کرد حال آنکه توسعه امری ذو ابعاد و چند وجهی است و ابتناء صرف بر اقتصاد امری نامعقول به نظر می رسد.
همچنین احتمال تشدید درگیری های قومی و
رقابت های کاذب با این امر به شدت بالا خواهد رفت. و همچنین اعطای اختیار
به فدرال های مرزی کشور که عموما از اقوام و اقلیت ها تشکیل شده اند که
برخی از آنها سودای خودمختاری دارند فضا را برای استقلال طلبی و خودمختاری و
درگیری های مرزی و طمع دشمنان را بالا خواهد برد.
6. معافیت مالیاتی برای صنایعی که خود را نوسازی کنند.
نقد: حمایت از تولید چند وجه دارد حمایت های جاری مانند اعطای تسهیلات
و...، مبارزه با سوداگری در بازارهای غیر مولد و کاهش سود آنها، و کاهش
هزینه های تولید. به نظر می آید که این سیاست را بتوان با تسامح در دسته
سوم قرار داد اما باید توجه کرد که کاهش هزینه های تولید به معنای خالی
کردن جیب دولت نیست. اعطای معافیت های مالیاتی طولانی مدت 3 ساله برای
بنگاه ها به شرط نوسازی ماشین آلات باعث کاهش شدید درآمد دولت در شرایطی می
شود که دولت از بخش زیادی از درآمدهای نفتی محروم شده است.
از سوی دیگر این پیش فرض که مشکل اصلی تولید کشور ماشین آلات فرسوده است
نیز باید اثبات شود. نمونه های متعدد وجود دارد که کارخانه های مدرن
کشور(مانند کارخانه نساجی سبلان در اردبیل) نیز ورشکست شده اند. مشکل اصلی
صنایع کشور نامساعد بودن سه فاکتور ذکر شده در بالاست یعنی عدم حمایت های
مناسب، بدی شرایط کسب و کار و بالابودن هزینه های تولید و سود بالای
بازارهای موازی تولید است که تا این موارد حل نشود هر گونه نوسازی ای بی
فایده خواهد ماند، صنعتگر داخلی خود بر لزوم نوسازی خود واقف است اما آنقدر
درگیری های دیگر برای تولید وجود دارد و صرفه این کار پایین است که بدان
اقدام نخواهد کرد.
7. افزایش حق عائله مندی بانوان و برنامه ای برای بانوان
نقد: در هر سه مورد بالا بار مالی شدید برای دولت ایجاد خواهد شد، در حال
حاضر دولت برای تامین 5 میلیون تومان وام ازدواج به شدت مشکل دارد حال
چگونه می تواند 23میلیون تومان برای جهیزیه بدهد، یا سود وام های مردم را
بپردازد.
8. ایجاد 5 میلیون کسب و کار خانگی
نقد: ایجاد 5 میلیون کسب و کار خانگی یادآور طرح های ضربتی اشتغال و بنگاه
های زودبازده است. طبیعی است تزریق یک چنین حجم بالای تسهیلات به خانواده
ها برای ایجاد شغل که معادل سالی بیش از یک میلیون شغل است بار تورمی جدی
دارد. خطرناک تر آنکه به همان دلیلی که دو طرح گذشته شکست خوردند و باعث به
هم ریختگی اقتصاد شدند این طرح نیز اینگونه شود. مشکل طرح های قبلی عدم
توان نظارت دولت و بانک ها بر تسهیلات پرداخت شده و انحراف آنها از هدف خود
بود. اگر بناست دوباره تعداد زیادی وام در این قالب اعطا شود هیچ تضمینی
برای عدم ایجاد سوداگری شدید و انحراف منابع و ایجاد تورم هست؟!
نکته دیگر اینکه نگاه در این نوع طرح ها عموما نگاهی وارونه به اشتغالزایی است. این طرح ها ابتدائا با هدف ایجاد شغل شروع می شوند در حالی که ایجاد اشتغال وابسته به تولید و توسعه کسب و کار است و نباید این فرآیند را برعکس نگاه کرد و تجربه نیز نشان داده است که این نگاه جواب نداده است. باید ساختارها و شبکه ها و زنجیره های تولید را اصلاح کرد که ممکن است یکی از حلقه های این زنجیره ها کسب و کارهای خانگی باشد.
رونوشت از رجا نیوز
